Hypertension (ជំងឺលើសសំពាធឈាម)

   

រៀបរាប់ទំនាក់ទំនងអាហាររូបត្ថម្ភ និង បែបបទការរស់នៅនឹងការប្រឈមមុខ         នឹ​ងជំងឺលើសសំពាធឈាម

I . និយមន័យ

ជំងឺលើសសំពាធឈាម  គឺបណ្ដាលមកពីអ្នកដែលមានប៉ូតាស្យូមច្រើនពេកនៅក្នុងឈាម ។ ប៉ូតាស្យូមច្រើនបំផុតនៅក្នុងរាងកាយ  (98%) ត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងកោសិកានិងសរីរាង្គ។ មានតែមួយចំនួនតូចដែលសាយភាយនៅក្នុងឈាម។ ប៉ូតាស្យូមជួយឱ្យសរសៃកោសិកាប្រសាទ និង កោសិកាសាច់ដុំ រួមមានបេះដូងដំណើរការបានត្រឹមត្រូវ ។ តម្រងនោមរបស់មនុស្សជាធម្មតារក្សាកម្រិតប៉ូតាស្យូមនៅក្នុងឈាម។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកមាន ជំងឺតម្រងនោមនោះជាមូលហេតុមួយនៃការលើសសំពាធឈាម ដោយសារតែកម្រិតប៉ូតាស្យូមកើនឡើង។ អាហាររូបត្ថម្ហក៏អាចជាបញ្ហាប៉ះពាល់ដល់កាកើនឡើងនៃចំនួនប៉ូតាស្យូមក្នុងឈាមផងដែរ។ ជំងឺលើសសំពាធឈាមនេះត្រូវ បានចាត់ទុកថាជាជំងឺមួយគំរាមកំហែងដល់អាយុជីវិត។ 

II. ​មូលហេតុនាំអោយមានជំងឺលើសសំពាធឈាម​ 

     

           មូលហេតុទូទៅនោះគឺការកើននៃសារធាតុប៉ូតាស្យូម នាំអោយលើសសំពាធឈាមគឺទាក់ទងដូចតទៅ:

·        បញ្ហាតម្រងនោម

·        ទឹកអាស៊ីតច្រើនពេកនៅក្នុងឈាម, ដូចជាពេលខ្លះគេឃើញនៅក្នុងជំងឺទឹកនោមផ្អែម

·        របបអាហារប៉ូតាស្យូមខ្ពស់ (ចេក, ក្រូច, ប៉េងប៉ោះ របបអាហារដែលមានជាតិប្រូតេអ៊ីនខ្ពស់, ជំនួសអំបិល, ថ្នាំគ្រាប់ប៉ូតាស្យូម)

    មូលហេតុផ្សេងទៀតនៃការលើសសំពាធឈាមរួមមាន:

·        ការញៀនស្រាឬការប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀនធ្ងន់ដែលបណ្តាលអោយបំផ្លាញនៃកោសិកាសាច់ដុំ​ (rhabdomyolysis) ​សរសៃសាច់ដុំមួយដែលមានលទ្ធភាពនៅក្នុងការនាំយកប៉ូតាស្យូមទៅក្នុងឈាម

·        ការបំផ្លិចបំផ្លាញកោសិកាឈាមក្រហមដោយសាររបួសធ្ងន់ធ្ងរឬមានការរលាក

·        ការប្រើប្រាស់ថ្នាំគ្រាប់ប៉ូតាស្យូម

III. អាហាររូបត្ថម្ហនាំអោយមានជំងឺលើសសំពាធឈាម

​អាហារដើរតួនាទីយ៉ាងធំនៅក្នុងកម្រិតប៉ូតាស្យូមដែលធ្វើអោយមនុស្សមានសុខភាពល្អ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាគន្លឹះនៃអាហារូបត្ថម្ភដែល អាចជួយកាត់បន្ថយរោគសញ្ញាជំងឺលើសសំពាធឈាម​បានដូចជា:

·        ផ្អាកការបរិភោគម្ហូប​អាហារ​ដែល​​សង្ស័យ​ថា​មានជាតិ allergens ដូចជា​ ​ទឹកដោះគោ cheese  ​និង​ ការ៉េម​ ​​ស្រូវ​សាឡី (gluten​)​ ​​ស​ណ្តែ​ក​ ពោត​ ហើយនិងអាហារមាន​ការ​បន្ថែម​សារធាតុ​គីមី​។

·        ជៀសវាង​អាហារ​ដែល​មាន​ផ្ទុក​បរិមាណ​ប៉ូតាស្យូមខ្ពស់​ក្នុង​នោះ​រួម​មាន ​ផ្លែចេក​​ សណ្ដែកបាយ​ ដំឡូង​ ត្រី salmon​ ផ្លែប៉េងប៉ោះ​ និង​​​ ផ្លែឪឡឹក​។

·        ជៀសវាងការបរិភោគ​អាហារ​ ​ដូច​ជា ​នំប៉័ងជ្រុង​​ pasta​ និង​ស្ករ​។

·        ជៀសវាងបរិភោគ​សាច់​ក្រហម​ (សាច់គោ​ សាច់ជៀម) និង​សាច់​​គ្មានខ្លាញ់​ ឬ​ ស​ណ្តែ​ក​ដែលមាន​ប្រូតេអ៊ីន​។ កំណត់​ការ​ទទួលទាន​សាច់​កែច្នៃ​ដូចជា​អាហារ​រហ័ស​​ (fast foods) and lunch meats។

·        ប្រើ​ប្រាស់ប្រេង​ចម្អិន​អាហារមិនប៉ះពាល់​សុខភាព​ដូចជា​ប្រេង​អូ​លីវ​ឬ​ប្រេង​ដូង​។

·        កាត់បន្ថយ​ឬ​បំបាត់សារធាតុ​​ខ្លាញ់ដែលយកមកប្រើនៅ​ក្នុងការ​ផលិត​នំ​ដុត​​ដូចជា នំ​ crackers​ នំ​ cookies​ នំ​ដំឡូង​បារាំង នំខេក​ នំ​ដូ​ណាត់​អាហារ​កែច្នៃ​ និង អាហារប៊ឺ (margarine)។

·        ជៀសវាង​ការ​សេព​គ្រឿង​ស្រវឹង​និង​ថ្នាំ​ជក់​។ ចូរ​ទៅ​ពិគ្រោះ​ជាមួយ​គ្រូពេទ្យ​មុន​នឹង​ប្រើ​ផលិតផល​ដែល​មាន​ជាតិ​កាហ្វេ​អ៊ី​ន​មាន​ផលិតផល​ដូច​ជា​តែ​និង​ភេសជ្ជៈ​។ ផល​ប៉ះពាល់​និង​ថ្នាំ​ជាតិ​កាហ្វេ​អ៊ី​ន​មាន​លក្ខខណ្ឌ​ជា​ច្រើន។

·        ផឹក​ទឹកអោយបាន​ច្រើន​ពីព្រោះ កង្វះ​ជាតិ​ទឹក​អាច​ធ្វើ​ឱ្យលើសសំពាធឈាម ​។

·        ប្រសិន​បើ​អាច​ធ្វើលំហាត់ប្រាណ  30 នាទី​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​ ​ឬ 5 ថ្ងៃ​ក្នុង​មួយ​សប្ដាហ៍​។

·        ជៀសវាង​ការផឹកទឹកផ្លែ Noni (citrifolia Morinda​)​ដែល​មាន​អត្រា​ខ្ពស់​នៃ​ប៉ូតាស្យូម​។

ដកស្រង់ចេញពី: Hyperkalemia | សាកលវិទ្យាល័យនៃមជ្ឈមណ្ឌលវេជ្ជសាស្ត្ររដ្ឋMaryland  

IV ការព្យាបាលជំងឺលើសសំពាធឈាម

      

            ការព្យាបាលជំងឺលើសសំពាធឈាមអាចនឹងរួមបញ្ចូល វិធានការដូចខាងក្រោម:

·        កម្រិត​ទាបនៃ​របប​អាហារ​ប៉ូតាស្យូម (សម្រាប់​ករណី​ស្រាល​) ។

·        បញ្ឈប់​ការ​ប្រើ​ថ្នាំ​ដែល​បង្កើន​កម្រិត​ប៉ូតាស្យូម​ក្នុង​ឈាម​។

·         ចាក់តាម​សរសៃឈាម​វ៉ែន​នៃ​ជាតិ​ស្ករ​និង​អាំង​ស៊ុ​យ​លីន​ដែល​ជំរុញ​ចលនា​នៃ​ប៉ូតាស្យូម​ពី​ចន្លោះក្រៅកោសិកាត្រឡប់​មក ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​កោសិកា​។

·        ​ប្រើថ្នាំ​បញ្ចុះ​ទឹកនោម( diuretics) ​ដើម្បី​បន្ថយ​​ការស្តុកទុក​ប៉ូតាស្យូម​ហើយ ​បញ្ចេញ​ប៉ូតាស្យូម​នៅ​ក្នុង​ទឹកនោម​។